അഭാവ ദ്രവ്യങ്ങൾ

അഭാവ ദ്രവ്യങ്ങൾ

वरी विदारी मुसली

जीरकं च निशाद्वयम् ।

दीप्यकं देवदारुश्चा -

भावेत्वेकं प्रयोजयेत् ॥

ശതാവരിക്കിഴങ്ങ്, പാൽമുതക്കിൻകിഴങ്ങ്, നിലപ്പനക്കിഴങ്ങ്, ജീരകം, വരട്ടുമഞ്ഞൾ, മരമഞ്ഞൾ, കാട്ടുമുളകിൻവേര് ദേവതാരം എന്നീ ഈരണ്ടെണത്തിൽ ഏതെങ്കിലും ഒന്നുകിട്ടാതെ വന്നാൽ മറ്റേതു ചേർത്തു കൊള്ളണം.

प्रतिनिधिवर्ग्गम्

तयोरभावे कुसुमं

मधूकस्य मतं बुधै: ।

लवङ्गकुसुमं देयं

नखस्याभावत: पुन : ॥

മുന്തിരിങ്ങയും കുമിഴിൻ പഴവും കിട്ടാതെ വരുന്ന പക്ഷം അവിടെ ഇരിപ്പപ്പൂവു ചേർത്താലും മതിയാകും. നാഗുണം കിട്ടാതെവന്നാൽ ഗ്രാമ്പൂവു ചേർക്കുകയാണ് വേണ്ടത്.

अभावे मधुयष्ट्यास्तु

धातकीञ्च प्रयोजयेत् ।

अम्ळवेतसकाभावे

चुक्रं दातव्यमिष्यते ॥

ഇരട്ടിമധുരം കിട്ടാത്തപക്ഷം തൽസ്ഥാനത്ത് താതിരിപ്പൂവു ചേർക്കാം. ഞെരിഞ്ഞാംപുളി കിട്ടാതെവന്നാൽ അവിടെ ചുത്തപ്പുളി ചേർക്കണം.

तालीसपत्रकाभावे

स्वर्णताली प्रशस्यते ।

भार्ङ्ग्यभावे तु तालीसं

कण्डकारीजटाथवा ॥

താലീസപത്രത്തിന്റെ അഭാവത്തിൽ സ്വർണ്ണതാലി ചേർക്കാം. ചെറുതേക്കിൻവേരു കിട്ടാത്തിടത്ത് താലീസപത്രമോ കണ്ടകാരിച്ചുണ്ടവേരോ ചേർത്തു കൊള്ളണം.

मूर्वाभावे त्वचो ग्राह्या

जिंगिणी प्रभवाबुधै: ।

अहिंस्राया अभावेतु

मानकन्द प्रशस्यते ॥

പെരുങ്കുരുമ്പ കിട്ടാത്ത പക്ഷം അറിവുള്ള വൈദ്യന്മാർ അതിനു പകരം കിണികിണിപ്പന്റെ തൊലിയാണ് ചേർത്തു വരുന്നത്. അഹിംസ്രയുടെ അഭാവത്തിൽ അതിനു പകരം കുപ്പച്ചേമ്പും ചേർത്തുവരുന്നു.

बकुळस्याप्यfभावेतु

आभात्वक् तत्र दीयते ।

जातीपत्रं न यत्रास्ति

लवड्गं तत्फलं स्मृतम् ॥

അശോകം കിട്ടാതെ വരുന്ന സ്ഥാനത്ത് ചന്ദനത്തൊലിയും ജാതിപത്രി കിട്ടാത്തിടത്ത് ഇലവർങ്ഗതൊലിയും ചേർക്കുന്നത് അതാതു കളുടെ ഫലത്തെ ചെയ്യുമെന്നും പറയുന്നു.

प्रतिनिधिवर्ग्गं

कस्तूर्यभावे कङ्कोलं

देयं तत्र भिषग्वरै : I

कङ्कोलस्याप्यfभावेतु

जातीपुष्पं प्रदीयते ॥

കസ്തൂരി കിട്ടാതെവരുന്നദിക്കിൽ അതിനുപകരം തക്കോലമാണ് ചേർക്കേണ്ടത്. തക്കോലം കിട്ടാത്തപക്ഷം അതിനു പകരം ജാതിപുഷ്‌പമാണ് ചേർക്കേണ്ടത് എന്നും പറയുന്നു. ജാതീപുഷ്പമെന്നതിനു മുല്ലപ്പൂവ് എന്നും ജാതിപത്രിയെന്നും അർത്ഥം പറഞ്ഞുകാണുന്നു.