ദോഷ ധാതു മലങ്ങൾ മൂലമാണ് ശരീരം

अथातो दोषादिविज्ञानीयमध्यायं व्याख्यास्यामः।

" दोषधातुमला मूलं सदा देहस्य तं चलः।

उत्साहोच्छ्वासनिश्वासचेष्टावेगप्रवर्तनैः॥१

सम्यग्गत्या च धातूनामक्षाणां पाटवेन च।

अनुगृह्णात्यविकृतः, पित्तं पक्त्यूष्मदर्शनैः॥२

क्षुत्तृड्रुचिप्रभामेधाधीशौर्यतनुमार्दवैः।

श्लेष्मा स्थिरत्वस्निग्धत्वसन्धिबन्धक्षमादिभिः॥"३

( अ हृ सू दोषादिविज्ञानीयम् )

दोषधातुमला: देहस्य सदा मूलं। 

तं अविकृत: चल: उत्साहोच्छ्वासनिश्वास

चेष्टावेगप्रवर्तनैः धातूनां सम्यग्गत्या च 

अक्षाणां पाटवेन च अनुगृह्णाति।

( अविकृतं ) पित्तं पक्त्यूष्मदर्शनैः

क्षुत्तृड्रुचिप्रभामेधाधीशौर्यतनुमार्दवैः

अनुगृह्णाति ।

( अविकृत: ) श्लेष्मा स्थिरत्वस्निग्धत्वसन्धि

बन्धक्षमादिभिः अनुगृह्णाति।

" ദോഷധാതുമലാ മൂലം 

സദാ ദേഹസ്യ തം ചല:

ഉത്സാഹോച്ഛ്വാസനിശ്വാസ

ചേഷ്ടാവേഗപ്രവർത്തനൈ:

സമ്യഗ്ഗത്യാ ച ധാതൂനാം

അക്ഷണാം പാടവേന ച

അനുഗൃഹ്ണാത്യവികൃത:

പിത്തം പക്ത്യൂഷ്മദർശനൈ:

ക്ഷുത്തൃഡ്രുചിപ്രഭാമേധാ

ധീശൌര്യതനുമാർദ്ദവൈ:

ശ്ലേഷ്മാ സ്ഥിരത്വസ്നിഗ്ദ്ധത്വ

സന്ധിബന്ധക്ഷമാദിഭി:"

ദോഷങ്ങളും ധാതുക്കളും മലങ്ങളും

ശരീരത്തിന് എപ്പോഴും മൂലകാരണ

മായിരിക്കുന്നു. 

അതുകളിൽ വികൃതമാകാത്ത വാതം

ഉത്സാഹം , ഉച്ഛ്വാസനിശ്വാസങ്ങൾ, ശ

രീരാവയവങ്ങളുടെ ചേഷ്ടകൾ , മല

മൂത്രാദി വേഗങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനം ഇ

വ കൊണ്ടും ധാതുക്കളുടെ ശരിയായ

പരിണാമം , ശ്രോത്ര നേത്രാദികളായ

ഇന്ദ്രിയങ്ങളുടെ വിഷയഗ്രഹണസാമ

ർത്ഥ്യം കൊണ്ടും ദേഹത്തെ അനുഗ്ര

ഹിക്കുന്നു.

വികൃതമാകാത്ത പിത്തം ആഹാരപച

നം, ശരീരത്തിലുള്ള ചൂട് , ദർശന

ശക്തി,വിശപ്പ് , ദാഹം , രുചി , ദേഹ

കാന്തി , ധാരണാശക്തി , ബുദ്ധി , 

ശൌര്യം , ശരീരമാർദ്ദവം ഇവ 

കൊണ്ടും അനുഗ്രഹിക്കുന്നു .

വികൃതമാകാത്ത കഫം സ്ഥൈര്യം ,

സ്നിഗ്ദ്ധത , സന്ധിബന്ധം , ക്ഷമ 

ഇവകളാലും അനുഗ്രഹിക്കുന്നു.