രോഗമാർഗ്ഗങ്ങൾ

" शाखा रक्तादयस्त्वक् च बाह्यरोगायनं हि तत्॥

तदाश्रया मशव्यङ्गगण्डालज्यर्बुदादयः।

बहिर्भागाश्च दुर्नामगुल्मशोफादयो गदाः॥"४५

( अ हृ सू दोषभेदीयम् )

शाखा रक्तादय: त्वक् च तत् हि बाह्यरोगायनं

मशव्यङ्गगण्डालज्यर्बुदादयः बहिर्भागा: 

दुर्नामगुल्मशोफादयो गदाः तदाश्रया: ।

" ശാഖാ രക്താദയസ്ത്വക് ച 

ബാഹ്യരോഗായനം ഹി തത്

തദാശ്രയാ മശവ്യംഗ

ഗണ്ഡാലജ്യർബുദാദയഃ

ബഹിർഭാഗാശ്ച ദുർന്നാമ

ഗുൽമശോഫാദയോ ഗദാഃ"

രക്താദി ധാതുക്കളും ത്വക്കും

ചേർന്നതാണ് ശാഖകൾ. അത്

ബാഹ്യമായ രോഗമാർഗ്ഗമാകുന്നു. 

മശം, വ്യംഗം ,ഗണ്ഡാലജി , 

അർബ്ബുദം , ബാഹ്യമായ അർശസ്സ് , 

ഗുൽമം , ശോഫം തുടങ്ങിയ രോഗ

ങ്ങൾ ശാഖകളെ ആശ്രയിച്ചുണ്ടാ

കുന്നവയാണ്.

शिरोहृदयबस्त्यादिमर्माण्यस्थ्नां च सन्धयः॥४७

तन्निबद्धाः सिरास्नायुकण्डराद्याश्च मध्यमः।

रोगमार्गः स्थितास्तत्र यक्ष्मपक्षवधार्दिताः॥४८

मूर्धादिरोगाः सन्ध्यस्थित्रिकशूलग्रहादयः।"

( अ हृ सू दोषभेदीयम् )

अस्थ्नां सन्धयः तु शिरोहृदयबस्त्यादिमर्माणि 

सिरास्नायुकण्डराद्या: तन्निबद्धाः च मध्यमः

रोगमार्गः ( स्युः)। यक्ष्मपक्षवधार्दिताःमूर्धादि

रोगाः, सन्ध्यस्थित्रिकशूलग्रहादयः( च )

तत्र ( अस्थिसन्धि ) स्थिताः।

" ശിരോഹൃദയവസ്ത്യാദി

മർമ്മാണ്യസ്ഥ്നാം ച സന്ധയ:

തന്നിബദ്ധാ: സിരാസ്നായു

കണ്ഡരാദ്യാശ്ച മദ്ധ്യമ:

രോഗമാർഗ്ഗ: സ്ഥിതാസ്തത്ര

യക്ഷ്മപക്ഷവധാർദ്ദിതാ:

മൂർദ്ധാദിരോഗാ: സന്ധ്യസ്ഥി

ത്രികശൂലഗ്രഹാദയ: "

ശിരസ്സ്, ഹൃദയം , വസ്തി മുതലായ

മർമ്മങ്ങളും സിരാ, സ്നായു ,കണ്ഡ

ര മുതലായവയും അസ്ഥിസന്ധിക

ളെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത് മദ്ധ്യ

മമായ രോഗമാർഗ്ഗമാകുന്നു. അതി

നെ ആശ്രയിച്ച് രാജയക്ഷ്മാവ് , 

പക്ഷവധം, അർദ്ദിതം എന്നീ രോഗ

ങ്ങളും ശിരോരോഗം , കർണ്ണരോഗം,

നേത്രരോഗം മുതലായവയും സന്ധ്യ

സ്ഥികളിലും ത്രികത്തിലുമുണ്ടാകു

ന്ന വേദന , പിടുത്തം മുതലായവയും

ഉണ്ടാകുന്നു