ഗണ്ഡൂഷങ്ങൾ

" तत्र सम्बादयेत् स्निग्धस्वाद्वम्लपटुसाधितैः

स्नेहैः संशमनस्तिक्त कषायमधुरौषधैः ॥२

शोधनस्तिक्तकट्वम्लपटूष्णैः रोपणः पुनः

कषायतिक्तकैः तत्र स्नेहः क्षीरं मधूदकम् ॥३

शुक्तं मद्यं रसो मूत्रं धान्याम्लं च यथायथम्

कल्कैर्युक्तं विपक्वं वा यथास्पर्शं प्रयोजयेत्।।"४

( अ ह्रृ सू गण्डूषादिविधि )

"തത്ര സമ്പാദയേൽ സ്നിഗ്ദ്ധ

സ്വാദ്വമ്ലപടുസാധിതൈഃ

സ്നേഹഃ സംശമനസ്തിക്ത കഷായമധുരൌഷധൈഃ 

ശോധനസ്തിക്തകട്വമ്ല

പടൂഷ്ണൈഃ രോപണഃ പുനഃ 

കഷായതിക്തകൈഃ തത്ര 

സ്നേഹഃ ക്ഷീരം മധൂദകം 

ശുക്തം മദ്യം രസോ മൂത്രം 

ധാന്യാമ്ലം ച യഥായഥം

കല്ക്കൈർയുക്തം വിപക്വം വാ

യഥാസ്പർശം പ്രയോജയേൽ. "

 ഗണ്ഡൂഷങ്ങളിൽ വെച്ച് സ്നിഗ്ദ്ധ

മായിട്ടുള്ളത് മധുരാമ്ലലവണരസ

ങ്ങളടങ്ങിയ ഔഷധങ്ങൾ ചേർത്ത്

കാച്ചിയ സ്നേഹങ്ങൾ കൊണ്ടും

ശമനഗണ്ഡൂഷം തിക്തകഷായ

മധുരങ്ങളായ ഔഷധങ്ങൾ 

കൊണ്ടും ശോധനഗണ്ഡൂഷം

തിക്തലവണാമ്ലകടുരസത്തോടും

ഉഷ്ണവീര്യവുമുള്ള ഔഷധങ്ങൾ 

കൊണ്ടും രോപണഗണ്ഡൂഷം കഷായ

രിക്തരസങ്ങളടങ്ങിയ ഔഷധങ്ങൾ 

കൊണ്ടും നിർവ്വഹിക്കേണ്ടതാണ്.

മേൽപ്പറഞ്ഞ ഗണ്ഡൂഷങ്ങളിൽ

സ്നേഹം , ക്ഷീരം , തേൻ , ജലം , 

ചുത്തപ്പുളി , മദ്യം , മാംസരസം , ഗോമൂ

ത്രം , വെപ്പുകാടി ഇവകളെ അതാതിന്

വിഹിതമായ കൽക്കങ്ങൾ ചേർത്തു

പാകപ്പെടുത്താതെയോ പാകപ്പെടുത്തി

യോ ദോഷാനുരോധേന ശീതസ്പർശ

മാക്കിയോ ഉഷ്ണസ്പർശമാക്കിയോ

പ്രയോഗിക്കണ്ടതാണ്.