त्रिकटु - Trikatu
विश्वोपकुल्या मरिचं त्रयं त्रिकटु कथ्यते ।
कटुत्रयन्तु त्रिकटु त्र्युषणं व्योषमुच्यते ॥
त्र्युषणं दीपनं हन्ति श्वासकासत्वगामयान् । गुल्ममेहकफस्थौल्यमेदःश्लीपदपीनसान् ॥ ”
(भावप्रकाशः )
पिप्पली मरिचं शुण्ठी त्रिभि: त्रयूषणमुच्यते ।
दीपनं श्लेष्म मेदोघ्नं कुष्ठ पीनसनाशनम् ॥
जयेदरोचकं सामं मेहगुल्म गलामयान् ॥
( शारंगधर सम्हिता )
त्रिकटुकं जयेत्।
स्थौल्याग्निसदनश्वासकासश्लीपदपीनसान्।
( अष्टांगा हृदयं )
त्रयाणां कटूनां शुण्ठीमरीचपिप्पलीनांसमाहारः । मिश्रितशुण्ठीमरीचपिप्पल्यः ।
त्रयाणां कटुरसानां समाहारः ।
मिलितेषु शुण्ठीपिप्पलीमरिचेषु ।
तत्पर्य्यायः ।
त्रिकटु त्र्युषणम् , व्योषम् , कटुत्रयम् , कटुत्रिकम् ।
त्रयाणां कटूनां शुण्ठीमरीचपिप्पलीनांसमाहारः ।
त्रिकटु : त्रयाणां कटुरसानां समाहारः।
त्र्युषणं : त्रयाणां उषणानां समाहारः।
व्योषं : विशेषेण ओषतीति ।
कटुत्रयं : कटूनां कटुरसानां त्रयम् ।
Trikatu contains three spices in equal proportions :
Dry ginger – Zingiber officinalis ; ചുക്ക് .
Black pepper – Piper nigrum ; കുരുമുളക് .
Long pepper fruit – Piper longum ; തിപ്പലി .
गुणा: :-
दीपनं
श्वासहरं
कासघ्नं
त्वगामयहरं
गुल्महरं
प्रमेहशमनं
कफशमनं
स्थौल्यहरं
मेदोघ्नं
श्लीपदहरं
पीनसहरं
अग्निकृत्
गुल्मघ्न
गलामयहरं ।
Ayurveda Formulations:
Dasamoola katutrayam kashayam
Ashta churnam
Vilwadi gulika
Amrutarishtam
Kandakari ghrutam
Vyoshadi vatakkam
Dasamoola rasyanam
Rasnadi tailam etc.
Comments
Post a Comment
If you have any doubts on about Ayurveda treatments about different diseases, different Panchakarma Procedure, Home Remedy, Alternative Medicine, Traditional medicine,Folk medicine,Medicinal Plants, Special diets, Ayurveda medicine ,Complementary medicine LET ME KNOW