शतपुष्पा - Anethum sowa

शतपुष्पा - Anethum sowa 

शतपुष्पा शताह्वा च मधुरा 
कारवी मिसिः । 
अतिच्छत्रा सितच्छत्रा 
संहितच्छत्रिकापि च ॥ 
छत्रा शालेयशालिन्यौ 
मिश्रेया मधुरा मिशि:। 
शतपुष्पा लघुस्तीक्ष्णा
 पित्तकृद्दीपनी कटुः ॥ 
उष्णा ज्वरानिलश्वासव्रण
शूलाक्षिरोगहृत् । .
मिश्रेया तद्गुणा प्रोक्ता 
विशेषात् योनिशूलनुत्
अग्निमान्द्यहरी हृद्या 
बद्धविट्कृमिशूलहृत् । 
रूक्षोष्णा पाचनी कासवमि
श्लेष्मानिलान् हरेत् ॥ 
 ( भावप्रकाशः )

तिक्ता स्वादुर्हिमा वृष्या 
दुर्नामक्षयजित् मिशि: ॥
क्षतक्षीणहिता बल्या 
वातपित्तास्रदोषजित् ॥
( ध नि )

मिश्रेया कटुका पाके 
रसे तीक्ष्णाग्निकृत् लघुः ।
रूक्षोष्णा बद्धविट् हृद्या 
कृमि शूलानिलापहा ||
फलं दाहारुचिछर्दि 
कासश्लेष्मानिलप्रणुत् ॥
 ( कै नि )

समानार्थक : 
शतपुष्पा , शताह्वा , मधुरा , कारवी , 
मिसि ,सितच्छत्रा, अतिच्छत्रा , मिश्रेया ।

Anethum graveolens
Anethum sowa 
Peucedanum graveolens
Family: Umbelliferae

Dill plant
Indian Dill

Malayalam: 
ശതകുപ്പ
Satakuppa

Hindi : सोयो
Tamil : Satakuppi
Kannada : Shataapu
Telugu : Sadapa Vittulu

Part used : seeds

PROPERTIES: 
Rasa – Madhura ,Katu , Tikta
Guna – Laghu , Teekshna .
Veerya – Ushna
Vipaka - katu 
Effect on Tridosha: Balances Vata and Kapha.

Sanskrit synonyms :-
Shatahva, Shatapushpa – having numerous flowers
Chatra – inflorescence has umbrella shape

Useful in :-
ज्वर , अनिल , श्वास ,व्रण , शूला , अक्षिरोगहृत् ,
योनिशूलनुत् , अग्निमान्द्यहरी , बद्धविट् , कृमि ,
दुर्नाम , शूलहृत् , कास , वमि ,श्लेष्मानिलान् हरेत् ।

Benefits :-
हृद्या , वृष्या , बल्या , क्षतक्षीणहिता , क्षयजित् ।

 Shatapushpa in vastikarma .
In almost all the vasti karma ,Shatapushpa kalka (paste of Dill seed) is used as a necessary ingredient. It aids in digestion and transferring of phyto-chemicals of the enema into the system of the patient. 
 
given to lactating mother to improve breast milk secretion.

Menopausal management-
Shatapuspa possesses intrinsic estrogen activity that is useful in reducing the menopausal sign and symptoms (like hot flush, vaginitis, anxiety and osteoporosis). 

Vaginal dryness-
Yoni Shushkta (dryness of vagina) is mainly due to decrease in estrogens level in such condition pichu (tampon) of Shatapushpa taila is very useful. 

Menstrual Health - Irregular menstrual cycle and weight gain.
Because of its Hypolipidemic & Hypocholesterolemic action it helps to maintain BMI and may help in regulation of HPO axis and in correction of menstrual cycle. Anti-hyperlipidemic effects can also improve the biological antioxidant status by reducing lipid peroxidation in the liver and modulating the activities of antioxidant enzymes in rats fed with a high fat diet.

Ayurvedic medicines with Shatapushpa:-
Kanasathahwadi Kashayam
Maharasnadi kashayam
Dasmoolarishtam
Narayana tailam
Gorochanadi Gulika etc

Comments