मधूक - Madhuka longifolia

मधूक - Madhuka longifolia

मधुको गुडपुष्पः स्यान्मधुपुष्पो मधुस्त्रवः

वानप्रस्थो मधुष्ठीलो जलजेत्र मधूलकः 

मधूकपुष्पं मधुरं शीतलं गुरु बृंहणम् 

बलशुक्रकरं प्रोक्तं वातपित्तविनाशनम् 

फलं शीतं गुरु स्वादु शुक्रलं वातपित्तनुत् 

अहृद्यं हन्ति तृष्णाऽस्रदाहश्वासक्षतक्षयान्।

( भा.प्र.)

मधूकस्तुवरस्तिक्तो व्रणानिलकफापहः |

तत्पुष्पं मधुरं शीतमहृद्यं बृंहणं गुरु ||

स्निग्धं विकासि तीक्ष्णोष्णं 

तत्फलं गुरु शीतलम् |

अहृद्यं शुक्रलं स्निग्धं मधुरं रसपाकयोः ||

विष्टम्भि बृंहणं बल्यं कफकृन् मारुतापहम् |

हन्ति पित्तास्रतृइदाहश्वासकासक्षतक्षयान् ||

पक्वं तु तत्फलं बल्यं पित्तमारुतनाशनम् |

कषायं स्वादु माधूकं तैलं पित्तकफप्रणुत् || 

(कै.नि.)

मधूकं मधुरं शीतं पित्तदाहश्रमापहम् |

वातलं न तु दोषघ्नं वीर्यपुष्टिविवर्धनम् ||

बृहणीयमहृद्यं च मधूककुसुमं गुरु |

वातपिनोपशमनं फलं तस्योपदिश्यते ||

( ध.नि )

मधुकं मधुरं शीतं पित्तदाहश्रमापहम् |

वातलं जन्तुदोषघ्नं वीर्यपुष्टिविवर्धनम् ||

( रा.नि )

मधूक,गुडपुष्प,मधुद्रुम,वानप्रस्थ,मधुष्ठील ।

Madhuka longifolia

Madhuca indica

Family- Sapotaceae

Indian Butter Tree

Butter Tree

Malayalam : ഇലിപ്പ Ilippa 

Hindi: महुआ

Kannada: ಇಪ್ಪೆ Ippe

Tamil :இலுப்பி Illupi

Telugu: ఇప్ప Ippa

Part used- Flowers, Seeds .

properties:

Rasa - Madhura , Kashaya .

Guna – Guru , Snigdha .

Veerya – Sheeta 

Vipaka – Madhura 

Karma – Vatapitta shamana

गुणा: :- 

वातपित्तशामन ,

तृष्णानिग्रहण 

स्नेहन

रक्तपित्तनाशक

वृष्य

स्तन्यजनन 

आर्तवजनन 

मूत्रल 

बल्य 

ब्रुंहण

व्रण हरा

रुचि करा

दाहघ्न

श्वासहरा

क्षतक्षयहरा

कृमि हरा

Madhuka-

for treating skin diseases

nerve disorders

cough

burning sensation 

 

Madhuka flowers are used as

fermenting agent in many

Asava and Arishta 

 

Formulations:-

Abhayarishtam

Madhukasavam

Chandanasavam

Lakshmanarishtam

Stanyajanana rasayanam

According to astrology, Madhuka is the

birth star tree of Revathi nakshathra.