वरुणः - Crataeva nurvala

वरुणः - Crataeva nurvala

“वरुणः पित्तलो भेदी श्लेष्मकृच्छ्राश्ममारुतान् 

निहन्ति गुल्मवातास्र क्रिमींश्चोष्णोऽग्निदीपनः

कषायो मधुरस्तिक्तः कटुक्तो रूक्षको लघुः” 

( भा प्र )

“वरुणोऽनिलशूलघ्नो भेदी चोष्णोऽश्मरीहरः

पुष्पं वरुणजं ग्राहि पित्तघ्नं आमवातजित् ”

  ( राजवल्लभः )

वरुणः सेतुः तिक्तशाकः वरणः

श्वेत- वृक्षः श्वेतद्रुमः 

साधुवृक्षः तमालः मारुतापहः 

 

 गुणाः :-

 कटुत्वम् । उष्णत्वम् । 

 रक्तदोषशीतवातहरत्वम् । 

 स्निग्धत्वम् । दीपनत्वम् । 

 विद्रधिरोगजित्त्वञ्च ।

 ( रा नि )

Crataeva magna

Crataeva nurvala

Family – Capparidaceae

Three leaved caper

holy garlic pear

scared lingam tree, 

Malayalam: നീർമാതളം Neermatalam

Hindi: Baruna, bila

Kannada: Bilpatri, Maavilanga

Tamil: Mavilingam, Varanam

Telegu: Bilvaram, Maagalingam

Konkani: Nervol

Marathi: Bhatavarna, hadavarna

Siddha: Maavilingam

Part used: Root bark, stem bark, flower, leaves

 Medicinal properties

Rasa – Tikta, Kashaya 

Guna – Laghu ,Rooksha 

Veerya- Ushna

Vipaka – Katu 

Effect on Tridosha – Balances Kapha and Vata Dosha

Classical categorization:-

Charaka :–

 Tikta Skandha – Bitter tasting group of herbs

Sushruta:-

 Varunadi group of herbs.

  Vata Samshamana and Kapha Samshamana group of herbs

Uses:-

Deepana 

useful in worm infestation,

infected wounds

useful in goutuseful in dysuria, urinary retention

useful in cardiac disorders

Vataghna

useful in abscess

useful in blood disorders

useful in renal calculi 

Gulmahara 

 useful in headache, migraine

Ayurvedic medicines with 

varuna as ingredients :-

Varanadi kashayam

Mahamanjistadi Kashayam 

Varanadi ghritham

Nyagrodhadi Churnam 

Abhaya Lavanam etc.